Geçenlerde Alphonse Daudet’in Sapho adlı kitabını okuyordum. Ailesinden uzakta, üniversite okuyan kahramınımız Jean, kendisinden daha yaşlı bir kadına, Fanny’e aşık oluyor ve çok istemesine rağmen ondan vazgeçemiyordu. Jean nihayet bir gün çekip gidiyor, parasız kalan sevgilisi ise ona durmadan mektuplar yazıyordu. İşte o mektuplardan birinde Fanny, sevgilisi Jean’a, hiç istememesine rağmen, bir otel resepsiyonunda çalışmaya başladığını yazıyor ve “Senin için her şeyi yaparım.” diyordu. Bu satırları okurken şaşırdım doğrusu; çalışmak, bir kadın için bu kadar büyük bir fedakarlık mıydı? Çalışan kadın, güçlü ve hür değil miydi? “Senin için işimi bırakıyorum.” yazsa, daha büyük bir fedakarlık olmaz mıydı?

Sonra şöyle bir tarihe bakayım dedim. Aman Allah’ım! Kadınlar insanlık tarihi boyunca çalışmamışlar, kocaları onları evlerine kapatmış, kocalarının köleleri olmuşlar. Kadınlara nasıl böyle bir zulmü reva görebilmişler? Birden Romalılar geldi aklıma. Onlar münevver insanlar, kadına sahip çıkmışlardır diye düşündüm. Hemen Roma tarihine baktım. Anam, bir de ne göreyim! Roma’da meslek sahibi olan tek kadın, umumhanenin önünde dikilip müşteri bekleyen fahişelermiş. Hatta bu sebeple İngilizce “prostitute” (fahişe) kelimesi, Latince bir şeyin önünde dikilmek manasına gelen “pro-stitutio” kelimesinden iştikak etmiş. Dahası da var. Latince “para kazanmak”, “merere” demekmiş. Çalışan kadınlara, çok affedersiniz, “kaşar” manasında “meretrix” deniyormuş. İngilizce “süslü püslü” manasına gelen “meretricious” kelimesi de buradan teferru etmiş. Kısacası Romalılar, çalışan kadınlara pek hoş bir gözle bakmıyorlarmış.

Osmanlı’ya zaten hiç bakmaya lüzum görmedim. Onların kadınları bir köle gibi eve kapattıklarını ilkokulda hepimiz öğrendik. Sonradan bir ara Osmanlı’da vakıf kuran, sosyal faaliyette bulunan kadınların sayısının epey fazla olduğunu filan duydum ama mühim olan vakıf kurmak değil, hiç devlet dairesinde çalışmışlar mı? Sabah erkenden kalkıp ofislerine gelmişler, akşama kadar çalışıp evlerine dönmüşler mi? Hayır!! Bir köle gibi evde oturmuşlar ve akşama kadar cigara tüttürüp lak lak yapmışlar. Halbuki muasır medeniyetlerde bu böyle miydi? Onlar köleliği kaldıran, hürriyeti dünyaya yayan, hürriyeti kabul etmeyeni ise zorla hürleştiren ülkelerdi. Evet, 3 milyonu aşkın Afrikalıyı köle olarak kolonilerine taşımışlardı; fakat sonradan ekonominin babası Adam Smith, “hür insanlarca yapılan işin neticede kölelerinkinden daha ucuza” geldiğini yazınca hepsi pişman oldular, tövbe ettiler. Kölelerini bıraktılar, hür işçileri asgari ücretle işe aldılar ve artık Afrika’nın köleleri yerine yeraltı kaynaklarını alıp götürdüler. Ayrıca tüm ihtiyaçları kocaları tarafından karşılanan leydilerin, hayatlarından memnun olduğunu hiç zannetmiyorum. Alt katlarda çalışan ve kendi parasını kendisi kazanan hizmetçilere eminim acaip özeniyorlardı.

Cumhuriyetten Önce:

Osmanlı’da kadınlar kös kös evde oturup günlerini gün ederlerdi! Kadınlar, erkekler tarafından seksüel bir obje gibi görülürdü.

Cumhuriyetten Sonra:

Türk kadını modernleşti. Resimde zekası ve becerisi ile kendi parasını kazanan modern ve hür kadınlar gözükmektedir. Cumhuriyetle beraber kadınlar filmlerde, reklamlarda ve gazetelerde cesur pozlar vererek cesaretlerini herkese gösterebildiler.

Osmanlı ne yaptı? Avrupa’nın baskısına rağmen el altından köle alıp satmaya devam etti. Cariyeleri saraylara doldurdular. Hatta erkek köleleri, kölelikleri ile dalga geçer gibi sadrazam filan yaptılar. Neyse ki İngiltere devreye girdi. Osmanlı’ya hürriyet getirdi. Hürriyet geldikten on sene sonra Osmanlı yıkıldı ve bu sayede peçesini yırtıp atan Halide Edip gibi kahraman ve cesur kadınlar çıkabildi meydana. Cumhuriyet ile beraber Türk kadını asrî şartlara kavuştu. Nihayet kadınlar, artık WE CAN DO IT! (Biz bunu yapabiliriz!), dedi.

Kadınlar! Evde oturup, istediği saatte kalkan, dışarı çıkıp AVM’lerde kocasının parasını çatır çatır yiyen, komşularına oturmaya gidip akşama kadar iki lafın belini kıran, börekleri, piyazları götüren, çocuklarını kendileri terbiye eden kadınlara sakın ola aldanmayın! Hapise düşen kadınlar da isterlerse çocuklarını yanlarına alabiliyorlar. Siz hapis hayatı mı yaşayacaksınız? Hayır! Siz hürsünüz! Hem çocuğun iş yerinde ne işi var? Çocuklarınızı kreşe verin, Onları tanımadığınız kreş çalışanları profesyonel olarak yetiştirsin. Anne sevgisini akşam işten gelince toptan yüklersiniz çocuğa. Tabii önce yemek yapıp ortalığı topladıktan sonra.

Siz güçlüsünüz! Patronunuz dururken aynı evi ve yatağı paylaştığınız, hayat arkadaşınız olan kocanızdan para alacak değilsiniz. Gerekirse boşarsınız gider. Zaten istatistikler, çalışan kadınlarda boşanma nispetinin çok yüksek olduğunu söylüyor, yani yalnız kalmayacaksınız. Hem böylece psikolog bayan arkadaşların geçimine yardımcı olursunuz, fena mı? (Eğer kendinizi yeterince güçlü hissetmiyorsanız devlete girin. Bir çocuk doğurun, iki sene bir daha dükkana uğramayın. Güçlenince geri gelin ama.)

Jön Türkler, Sultan Abdülhamid’i devirerek kadına ve memlekete hürriyet getirdi.

Siz çalışacaksınız! Maaşınızı temizlikçi kadına, kuaföre, kozmetiğe, kıyafete, yola vs. vereceksiniz ki ekonomi kalkınsın! Siz sabahtan akşama kadar ofisten çıkmayarak dünyaya ne kadar güçlü olduğunuzu göstereceksiniz! Hiçbir kadının çalışmadığını hayal etsenize; patronlar, eşine ve çocuklarına bakmak mecburiyetinde olan erkek çalışanlarına ne kadar yüksek ücret ödemek zorunda kalacaklardı! İşçi maliyetlerini düşürmeyi sizin sayenizde başardılar. Evet, bunu siz başardınız!! (Karı-koca çalıştığınız için sizin evinize çift maaş girerken, sizin doldurduğunuz pozisyon yüzünden diğer erkekler iş bulamıyor, Onların evine hiç maaş girmiyor. Ama böyle şeyleri sakın düşünmeyin! Sizin çalışan bir kadın olarak yeterince derdiniz olacak, bir de işsizlik gibi memleket meselelerini kendinize dert edinmeyin. Size ne canım? Hayat böyle, kusura bakmasınlar.) Şimdi hep beraber söylüyoruz; WE CAN DO IT!

YOU CAN DO IT!!

I CAN’T DO IT ANYMORE!

Etiketlendi:Atatürk, özgürlük, cinsiyet, eşitlik, Halide Edip, Hürriyet, işgücü, kadın, kadın hakları, kölelik, kreş, latife hanım